Dünya Liderleri ve Ünlülere Ait Mali Sırları Açığa Çıkaran “Pandora Papers” Açıklandı

iş dünyasının önde gelen temsilcilerinin yanı sıra sanat ve spor dünyasından kamuya mal olmuş kişiler de bulunuyor.

Sızan belgelerde Çek Cumhuriyeti Başbakanı Babis, Ürdün Kralı II. Abdullah, Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy gibi liderlerin yanı sıra Shakira, Elton John gibi ünlü sanatçılar ve eski IMF Başkanı Strauss-Kahn da var.

Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'nun (ICIJ) paylaştığı ve 117 ülkeden 600'den fazla gazetecinin incelediği yaklaşık 12 milyon belge, vergi cennetleri sisteminin nasıl çalıştığını açık bir şekilde gözler önüne seriyor.

Deutsche Welle Türkçe'nin haberine göre, The Washington Post, Süddeutsche Zeitung, BBC, Istories, El Pais, Le Monde ve The Guardian'ın da aralarında olduğu 150 medya ortağı yaklaşık iki yıl boyunca kimliği bilinmeyen birisi tarafından sızdırılan 2,94 terabayt boyutundaki verileri inceledi.

Araştırma, dünyada şimdiye kadar yapılmış en büyük ortak çalışmaya dayalı gazetecilik örneği olarak gösteriliyor.

330'dan Fazla Politikacı

Yine bir ICIJ projesi olan Panama Papers 2016'da sızdırıldığında büyük ses getirmiş, farklı ülkelerde offshore'a karşı yeni düzenlemelerin -yetersiz de olsa- yapılmasını sağlamış, İzlanda ve Pakistan başbakanlarının da istifasına neden olmuştu.

Ancak 31 ülkede faaliyet gösteren 14 "hukuk" ve "finansal danışmanlık" firmasından sızan yeni belgelerde, Panama Papers'a göre iki kat daha fazla politikacı var. Dünyanın her yerinden 35 ülke liderinin ve 336 politikacı ve yüksek kamu görevlisinin vergi cennetlerinde şirketler açtığını gösteren sızıntılar,

küresel anlamda offshore sistemiyle neden gerçek anlamda savaşılmadığını da bir anlamda ortaya koyuyor.

Pandora Papers; Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, Lübnan Başbakanı Necib Mikati, Kenya Cumhurbaşkanı Uhuru Kenyatta, Ekvator Cumhurbaşkanı Guillermo Lasso Mendoza, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev'in ailesi, Şili Devlet Başkanı Sebastián Piñera'nın çocuğu ve

eski İngiltere Başbakanı Tony Blair'in denizaşırı ilişkilerini ortaya koyuyor.

2017'de "ekonomik ve siyasi elitlere savaş açarak" göreve gelen Çek Cumhuriyeti'nin milyarder popülist başbakanı Andrej Babis de belgelerde yerini alıyor. Sızıntılar, Babis'in de tıpkı savaş açtığı insanlar gibi, offshore firmalar üzerinden Fransız Rivierası'nda iki havuzlu ve

sinema salonlu 22 milyon dolarlık bir malikaneyi aldığını ortaya koyuyor.

Ürdün Kralı II. Abdullah ise ülkesinde ve bütün Arap dünyasında insanların fakirliği, işsizliği ve yolsuzlukları protesto etmek için sokaklara döküldüğü "Arap Baharı" sırasında offshore firmaları üzerinden Malibu'da toplam 68 milyon dolar değerinde üç adet malikane satın alıyor.

Gizli belgeler, Fas Prensesi Lalla Hasna, Birleşik Arap Emirlikleri Başbakanı ve Dubai Emiri Muhammed bin Raşid el-Mektum ile Katar Emiri Temim bin Hamed es-Sani'nin de vergi cennetlerindeki faaliyetlerini gözler önüne seriyor.

130'dan Fazla Milyarder

Pandora Papers ayrıca Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in "resmi olmayan propaganda bakanı" Konstantin Ernst ile Türkiye, Rusya, Brezilya, Hindistan, ABD, Meksika ve diğer ülkelerden 130'dan fazla milyarderin mali faaliyetlerini detaylandırıyor.

Belgelere göre Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) eski direktِörü Dominique Strauss-Kahn ve Hollanda Maliye Bakanı Wopke Hoekstra, Brezilya Maliye Bakanı Paulo Guedes ve Pakistan Maliye Bakanı Shaukat Rarin gibi finans çevrelerinin yakından tanıdığı tanıdığı isimler de offshore kervanında bulunuyor.

ICIJ'e göre, sızdırılan kayıtlar, offshore sistemine son verebilecek güçlü politikacıların, bunu yapmak yerine offshore'dan kendilerinin faydalandığını kanıtlıyor. 

En Az 11,3 Trilyon Dolar Bu Sistemde Tutuluyor

Verginin daha yüksek olduğu ülkelerde kazanılıp vergi oranlarının çok daha düşük olduğu vergi cennetlerine aktarılan yıllık para miktarının kesin olarak ne kadar olduğu bilinmiyor. Fakat Paris merkezli Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) 2020 yılında yaptığı bir araştırmaya göre,

en az 11,3 trilyon ABD doları offshore sisteminde tutuluyor.

Berkeley Üniversitesi'nde "Vergi Kaçakçılığı ve Eşitsizlik" konusunda çalışan akademisyen Gabriel Zucman'a göِre ise dünya ekonomisinin yüzde 10'u offshore sisteminde bulunuyor.

Offshore sisteminin karmaşıklığı ve gizliliği nedeniyle, bu servetin ne kadarının vergi kaçakçılığı ve diğer suçlarla bağlantılı olduğunu veya ne kadarının yetkili makamlara rapor edildiğini bilmek ise mümkün değil.

Vergi cennetleri denilince ilk akla gelenler palmiye ağaçları, altın kum ve mavi deniz olmasına rağmen Pandora Papers bunun böyle olmadığını ortaya koyuyor. Hollanda, İrlanda, Singapur, Hong Kong, Malta, Lüksemburg ve ABD'nin bazı eyaletleri bile vergi cenneti olabiliyor.

Elton John, Shakıra, Rıngo Starr...

Pandora Papers belgeleri, 29 binden fazla offshore firmanın gerçek sahiplerinin sırlarını açığa vuruyor. Kimlerin gizli banka hesaplarına, kimlerin özel jetlere, yatlara, malikanelere gizlice sahip olduğunu ve hatta Picasso ve Banksy gibi usta sanatçıların eserlerinin gizli sahiplerinin kim olduğunu açığa çıkarıyor.

Dünyaca ünlü Kolombiyalı şarkıcı Shakira, Alman top model Claudia Schiffer, müziğin efsaneleri Julio Iglesias, Ringo Starr ve Elton John tanıdık isimlerden sadece birkaçı.

ICIJ ve medya ortaklarının sorularını yanıtlayan Shakira'nın avukatı, şarkıcının vergi avantajı sağlamadığını belirtirken, Schiffer'in temsilcileri ise eski modelin vergilerini Birleşik Krallık'ta nizami bir şekilde ödediğini söyledi. Elton John'un temsilcisi de Schiffer'in avukatlarıyla aynı cevabı verdi.

Futbol Dünyasından İsimler de Var

Futbol dünyası da vergi cennetlerinin müdavimlerinden. İtalya Milli Takımı'nın teknik direktörü Roberto Mancini, Avrupa'nın en büyük kulüplerinde oynamış Arjantinli futbolcu Angel di Maria, Manchester City'nin teknik direktörü Pep Guardiola da varlıklarını offshore firmalara taşımış isimler arasında.

Britanya Virjin Adaları, Samoa, Belize, Panama gibi bölgelerdeki "hukuk firmaları" birkaç yüz dolar karşılığında gerçek sahiplerin gizlendiği offshore şirketler açıyorlar. Zenginler, 2 bin ile 25 bin dolar arasında bir fiyata ise "tröst" adı verilen, parasını işletmesine rağmen,

oldukça yaratıcı bir şekilde işletmiyorlarmış gibi "yasal bir düzenleme" yapılmasına olanak sağlayan servisi kullanabiliyor. 

Pandora Papers'ta Türkiye'den de 220'den fazla isim yer alıyor.

Pandora Belgeleri Nedir?

Pandora Belgeleri, dünya liderlerinin, politikacıların ve milyarderlerin gizli servetlerini ve işlerini ortaya çıkaran yaklaşık 12 milyon belge ve dosyadan oluşan bir sızıntıdır. 

Veriler, şimdiye kadarki en büyük küresel soruşturmaya öncülük eden Washington DC'deki Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu tarafından elde edildi. 117 ülkeden 600'den fazla gazeteci, gezegendeki en güçlü insanlardan bazılarının gizli servetlerine baktı.  

Belgeler, Pandora'nın kutusuyla ilgili Yunan efsanesinin adını taşıyor. Mitolojide Pandora, bir kez serbest bırakıldıklarında kontrol altına alınamayan kötülük ve ıstırap güçlerini içeren mühürlü bir kutu açar. ICIJ Direktörü Gerard Ryle, bu sızıntının adının ''bir çok şey hakkında bir kutu açtığı'' için bu adın verildiğini söyledi.